Wat zijn de regels bij een erfenis?

Vanaf 1 september 2016 geldt een nieuwe wet voor mensen die van iemand erven. De wet gaat over de keuze die erfgenamen kunnen maken in een erfenis. Als erfgenamen een erfenis accepteren en de erfenis heeft meer schulden dan bezittingen, dan moeten de erfgenamen dit tekort uit hun eigen portemonnee betalen. Erfgenamen hoeven het tekort niet uit hun eigen portemonnee te betalen als zij de erfenis verwerpen of beneficiair aanvaarden.
Toen in de eerste crisisjaren duidelijk werd dat er steeds meer van deze schulderfenissen kwamen, hebben Netwerk Notarissen en het Centrum voor Notarieel Recht van de Radboud Universiteit, de politiek geadviseerd de wet aan te passen om erfgenamen te beschermen tegen schulderfenissen. Zij schreven daarvoor een rapport over de knelpunten in de wet. Een paar van die knelpunten worden nu geregeld. Door de nieuwe wet worden erfgenamen beter beschermd tegen schulden in een erfenis.

De wet regelt duidelijker wanneer een erfgenaam de erfenis accepteert

Als erfgenaam kun je met een verklaring voor de rechtbank kiezen of je de erfenis accepteert, verwerpt of beneficiair aanvaardt. Maar de wet kent ook de regel dat je als erfgenaam een erfenis accepteert als je je gedraagt als erfgenaam. Als dat gebeurt, moet je eventuele schulden uit je eigen zak betalen, als de erfenis niet groot genoeg is. In de nieuwe wet is duidelijker gemaakt met welke gedragingen een erfgenaam de erfenis accepteert. De basisregel is dat je geen handelingen mag verrichten die nadelig zijn voor de schuldeisers. Je mag bijvoorbeeld geen rekeningen betalen of spullen van waarde meenemen of verkopen. Wel mag je spullen zonder waarde meenemen (zoals een fotoalbum), alle spullen uitzoeken en dingen zonder waarde wegbrengen naar de kringloop of een factuur betalen om incassomaatregelen te voorkomen. Ook kun je waardevolle spullen (sieraden of schilderijen) thuis bewaren, maar dit moet je wel op een inventarisatielijst zetten zodat de schuldeisers hiervan op de hoogte zijn.

Een escape bij onverwachte schulden

Je kunt maar één keer kiezen of je de erfenis accepteert, verwerpt of beneficiair aanvaardt. Heb je de erfenis geaccepteerd en blijkt achteraf dat de overledene meer schulden had dan verwacht, dan kun je niet op je keuze terugkomen. De nieuwe wet kent één escape. De erfgenamen kunnen de rechter vragen of zij de erfenis alsnog beneficiair mogen aanvaarden als de overledene schulden had die niet uit zijn administratie blijken, zodat zij de schulden niet uit eigen zak hoeven te betalen. Deze schulden worden ‘onverwachte schulden’ genoemd. Denk bijvoorbeeld aan een schuld bij een online account, zoals een PayPal-rekening die je niet in de administratie van de overledene kunt terugvinden. Ook in stieffamilie-situaties kan de nieuwe wet uitkomst bieden. Het kan dan voorkomen dat de overledene zonder dat de erfgenamen het weten schulden heeft als zijn of haar partner eerder is overleden. Dit is het geval als kinderen van die partner nog een claim op de erfenis hebben.

Beneficiair aanvaarden betekent dat je als erfgenaam niet met je eigen geld de schulden uit de erfenis hoeft te betalen. Er wordt dan een optelsom gemaakt van de bezittingen en schulden. Zijn er meer schulden dan geld, dan moeten de schuldeisers samen het geld delen dat er is. Is er meer geld dan schulden, dan krijgen de erfgenamen wat overblijft na het betalen van de schulden.