Ik ben erfgenaam in een schulderfenis, moet ik deze accepteren?

Een erfgenaam is niet verplicht een erfenis te accepteren. De erfgenaam hoeft een erfenis niet te accepteren als de overledene bijvoorbeeld schulden heeft of als hij vanwege een andere reden geen erfgenaam wil zijn. Als erfgenaam heb je in principe drie keuzes: 

Als je een erfenis accepteert, ben je met je eigen vermogen aansprakelijk voor de schulden uit de erfenis. Dit betekent dat je als er in de erfenis meer schulden dan bezittingen zijn, dit tekort uit je eigen portemonnee moet betalen.

Als je een erfenis beneficiair aanvaardt, hoef je als erfgenaam niet met je eigen geld de schulden uit de erfenis hoeft te betalen. Er wordt dan een optelsom gemaakt van de bezittingen en schulden. Zijn er meer schulden dan geld, dan moeten de schuldeisers samen het geld delen dat er is. Is er meer geld dan schulden, dan krijgen de erfgenamen wat overblijft na het betalen van de schulden. De erfenis moet bij beneficiaire aanvaarding volgens de formele regels uit de wet met betrokkenheid van de rechter worden afgewikkeld. Dit wordt 'vereffening' genoemd. 

Als je niets uit de erfenis wilt hebben, kun je de erfenis verwerpen. In dat geval doe je definitief afstand van al je aanspraken op de erfenis en heb je bijvoorbeeld ook geen recht meer op spullen van emotionele waarde zoals een fotoalbum of een bepaald kledingstuk. Verder ben je ook niet aansprakelijk voor de schulden van de overledene. Houd er rekening mee dat in sommige gevallen je kinderen in jouw plaats de erfenis krijgen.

In sommige gevallen kan een erfgenaam niet zelf kiezen tussen het accepteren, verwerpen of beneficiair aanvaarden van de erfenis. Minderjarigen, personen die onder curatele staan, personen die in de wettelijke schuldsanering zijn betrokken of die failliet zijn verklaard, kunnen een erfenis alleen beneficiair aanvaarden, zodat zij automatisch zijn beschermd tegen de schulden van de overledene. Dit geldt meestal ook voor personen van wie het vermogen door de rechter onder bewind is gesteld. Als deze personen de erfenis willen verwerpen, dan hebben zij toestemming van de kantonrechter nodig. 

Je kunt een erfenis accepteren, verwerpen of beneficiair aanvaarden door een verklaring af te leggen bij de rechtbank. Meestal gebeurt dit met tussenkomst van de notaris. De rechtbank maakt van deze verklaring een akte op. Hiervoor moeten griffierechten worden betaald (€ 155,00 in 2024). 

Als je de erfenis wilt accepteren, kun je om griffierechten te besparen er ook voor kiezen de notaris een verklaring op te laten maken of je als erfgenaam te gedragen.

Als je eenmaal een keuze hebt gemaakt, kun je hier in principe niet meer op terugkomen. Het is daarom belangrijk om eerst te onderzoeken of de overledene schulden heeft voordat je een erfenis accepteert. Denk daarbij ook aan zaken waar 'verborgen' schulden uit kunnen komen, zoals bodemverontreiniging en schulden in de onderneming van de overledene. Schulden zijn ook aanspraken van de kinderen van de overledene vanwege de erfenis van de eerder overleden ouder.

De nieuwe wet kent één escape. Je kunt als erfgenaam de rechter vragen of je de erfenis alsnog beneficiair mag aanvaarden als de overledene schulden had die niet uit zijn administratie blijken, zodat je deze schulden niet uit eigen zak hoeven te betalen. Deze schulden worden ‘onverwachte schulden’ genoemd. Denk bijvoorbeeld aan een schuld bij een online account, zoals een PayPal-rekening die je niet in de administratie van de overledene kunt terugvinden.