Door donorwet en coronacrisis zijn Nederlanders meer bezig met laatste levensfase

Vanaf 1 juli a.s. hebben we in Nederland een nieuwe donorwet. Heeft dit Nederlanders aan het denken gezet? Ja, blijkt uit een peiling van Netwerk Notarissen onder meer dan 1.300 personen. Maar ook de coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat meer mensen weten wat ze willen in hun laatste levensfase. Dat wil echter niet zeggen dat zij ook hun nabestaanden erover hebben geïnformeerd of hebben vastgelegd wat ze willen.

Zelf zeggenschap
De aanstaande donorwet zette mensen aan het denken: 62% van de respondenten is gaan nadenken over het orgaandonorschap. Van de ondervraagden staat 66% vanaf 1 juli op ‘ja’ of ‘geen bezwaar’ geregistreerd. Aan deze groep werd gevraagd of ze het ermee eens zijn dat nabestaanden hier tegenin kunnen gaan als ze een zwaarwegende reden daarvoor hebben. Dit is namelijk vanaf 1 juli een nieuwe regel in de donorwet. Meer dan de helft is het er niet mee eens dat nabestaanden hun registratie kunnen overrulen. “Wij komen in het kader van het maken van een levenstestament en testament ook over het donorschap met mensen te spreken. Mensen vinden het vaak belangrijk zelf zeggenschap te hebben over wat er met hun organen gebeurt. En dus niet nabestaanden of de overheid”, zegt Lucienne van der Geld van Netwerk Notarissen. 

Van der Geld ontwikkelde in het zicht van de nieuwe donorwet een donorclausule voor in het levenstestament. Hiermee neem je niet alleen het heft in eigen hand. Je helpt er ook de nabestaanden mee. “Door iedereen die geen keuze heeft gemaakt als ‘geen bezwaar’ te registreren, zie je eigenlijk niet meer of er een bewuste keuze is gemaakt. Daardoor kan er bij nabestaanden twijfel ontstaan. Voor nabestaanden is de orgaandonatie een ingrijpende gebeurtenis, zeker als zij niet weten wat de wens van hun geliefde of familielid was op dat gebied. Een bewuste orgaandonor kan in het levenstestament opnemen waarom hij of zij ervoor gekozen heeft de registratie niet te wijzigen,” licht Van der Geld deze clausule toe. 

Coronacrisis
De verontrustende berichten over de gevolgen van de ziekte COVID-19, de krapte op de intensive cares en de situatie in de verpleeghuizen heeft de mensen die meededen aan de peiling aan het denken gezet over de medische behandeling die ze willen ondergaan als ze ernstig ziek zijn. 40% van hen heeft namelijk een duidelijker beeld gekregen van welke medische behandelingen ze wel of niet willen ondergaan als ze ernstig ziek worden.  

De helft van de respondenten geeft aan dat ze in de laatste fase van hun leven niet naar een verpleeghuis willen. Voor een deel is dit ingegeven door de situatie waarin verpleeghuizen terecht kwamen tijdens de coronacrisis. “De mensen die niet naar het verpleeghuis willen, moeten hun laatste levensfase dus op een andere manier regelen. Ze moeten er rekening mee houden dat ze op enig moment hun wensen niet meer goed kunnen uiten. Daarom is het belangrijk om je wensen te bespreken met je dierbaren. En om het zwart op wit vast te leggen. Als je er bijvoorbeeld voor kiest om thuis verzorgd te worden ook al kost het je een rib uit je lijf. We zien namelijk dat kinderen hier discussie over krijgen met het zicht op de aanstaande erfenis. De een gunt de ouder een goede verzorging terwijl de ander meent dat het ook prima is voor minder geld in het verpleeghuis. Vaak mondt dit uit in een ruzie die doorwerkt in de erfenis”, vertelt Lucienne van der Geld.

Uitvaartwensen vaak onbekend bij dierbaren
Uit de peiling blijkt dat men beter is gaan nadenken over wat men wil maar dat ze er nog wel mee aan de slag moeten. Dat is terug te zien als het gaan om uitvaartwensen. Krap de helft van de respondenten heeft hun uitvaartwensen bekend gemaakt aan hun naasten. Van de respondenten wist 28% nog niet wat ze willen. Omdat nabestaanden bij een uitvaart graag willen handelen naar de wens van de overledene, is het belangrijk om vast te leggen wat je wensen zijn. Bijvoorbeeld een zelfgeschreven testament (codicil) of in een levenstestament bij de notaris. Geen of onduidelijke wensen kunnen leiden tot ruzie onder nabestaanden en zelfs tot rechtszaken. Hierdoor kan soms pas een uitvaart plaatsvinden als de rechter in een kort geding uitspraak heeft gedaan over bijvoorbeeld cremeren of begraven.